Αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια)
Τα “κρεατάκια”, ή πιο σωστά οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις, αποτελούν τη συχνότερη αιτία της ρινικής απόφραξης και ροχαλητού στην παιδική ηλικία. Τα “κρεατάκια” είναι η διόγκωση του λεμφαδενοειδούς ιστού που φυσιολογικά υπάρχει στην περιοχή του ρινοφάρυγγα, στο βάθος της μύτης. Ρόλος των αδενοειδών εκβλαστήσεων είναι η παροχή άμυνας – ανοσίας στον οργανισμό, λειτουργώντας ως ένα φίλτρο εξωγενών παραγόντων (όπως βακτήρια, ιοί, περιβαλλοντικές ουσίες κ.α) και “αναγκάζοντας” τον οργανισμό να παράξει αντισώματα έναντι αυτών.
Είναι, λοιπόν, μύθος η άποψη που συντηρείται ότι οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις δεν προσφέρουν στον οργανισμό του παιδιού και πρέπει να αφαιρούνται. Συνήθως, οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις αποκτούν το μεγαλύτερο μέγεθος τους περί της ηλικίας των 3 ετών, ενώ στα περισσότερα παιδιά αρχίζουν να συρρικνώνονται μετά τα 5 τους χρόνια και εξαφανίζονται τελικά στην εφηβεία.
Τα κρεατάκια, όταν αποκτούν σημαντικό μέγεθος, προκαλούν απόφραξη τόσο της ροής του αέρα από τη μύτη του παιδιού όσο και της ευσταχιανής σάλπιγγας (το σωληνάκι που ενώνει τη ρινική κοιλότητα με την κοιλότητα του αυτιού). Η απόφραξη της ροής του αέρα από τη μύτη αναγκάζει το παιδί να αναπνέει κυρίως από το στόμα, να ροχαλίζει και να μιλά με ένρινη φωνή. Αποτέλεσμα της στοματικής αναπνοής είναι να καταργείται η φυσιολογική πίεση που ασκεί η γλώσσα στην υπερώα, να διαταράσσεται η ανάπτυξη των οστών του σπλαγχνικού κρανίου και να προκαλούνται ορθοδοντικές ανωμαλίες.
Αδενοειδές προσωπείο, το πρόσωπο παιδιού με κρεατάκια
Χαρακτηριστικό είναι το προσωπείο ενός παιδιού με κρεατάκια, το λεγόμενο αδενοειδές προσωπείο, με κύρια γνωρίσματα το ωοειδές σχήμα προσώπου, το μισάνοιχτο στόμα, την πλατιά μύτη, τα προεξέχοντα πάνω δόντια και το ανυψωμένο άνω χείλος. Η απόφραξη του πίσω μέρους της μύτης έχει επίσης ως αποτέλεσμα να φράσσεται και η φυσιολογική ροή των ρινικών εκκρίσεων, οι οποίες συγκεντρώνονται στις πτυχές των αδενοειδών εκβλαστήσεων και οδηγούν στη φλεγμονή τους. Στη διάρκεια της ημέρας, από τη μύτη του παιδιού ρέουν φλεγμονώδεις εκκρίσεις, ενώ όταν το παιδί ξαπλώνει, οι εκκρίσεις ρέουν προς τα πίσω, στο λαιμό, προκαλώντας ερεθιστικό βήχα.
Η απόφραξη της ευσταχιανής σάλπιγγας από τα κρεατάκια έχει ως αποτέλεσμα την κατάργηση του φυσιολογικού της ρόλου, που είναι ο αερισμός και η απομάκρυνση των εκκρίσεων από το μέσο αυτί. Η δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα ανάπτυξης ωτίτιδας στα παιδιά και έναν από τους συχνότερους λόγους που οι γονείς ζητούν τη βοήθεια του Ωτορινολαρυγγολόγου.
Ωστόσο, αποτελεί μύθο η άποψη ότι από το πρώτο επεισόδιο ωτίτιδας με συγκέντρωση υγρού το παιδί πρέπει να χειρουργείται. Το υγρό στο μέσο αυτί πρέπει να παραμείνει σταθερά για περισσότερο των 3 μηνών, ώστε να δικαιολογείται η αφαίρεση των αδενοειδών εκβλαστήσεων και η τοποθέτηση σωληνίσκων αερισμού στα αυτιά του παιδιού. Στις περισσότερες των περιπτώσεων η διάγνωση των αδενοειδών εκβλαστήσεων πραγματοποιείται μέσα από το ιστορικό και συμπτώματα του μικρού ασθενούς.
Ωστόσο, η επιβεβαίωση της διάγνωσης έρχεται μετά την επισκόπηση της περιοχής του ρινοφάρυγγα. Παλαιότερα, ο γιατρός φώτιζε ένα καθρεφτάκι στο βάθος του στόματος του παιδιού, προκειμένου να διακρίνει την ύπαρξη των αδενοειδών εκβλαστήσεων και το μέγεθος τους.
Στις μέρες μας, ο Ωτορινολαρυγγολόγος έχει τη δυνατότητα με σύγχρονα ενδοσκόπια και κάμερες καταγραφής να απεικονίζει με μεγάλη ευκρίνεια την περιοχή του ρινοφάρυγγα και να διαπιστώνει το μέγεθος των αδενοειδών εκβλαστήσεων. Η ακτινογραφία της περιοχής, αν και αποτελεί έναν εναλλακτικό τρόπο επιβεβαίωσης των αδενοειδών εκβλαστήσεων, θα πρέπει να αποφεύγεται λόγω της ακτινοβολίας.
Θα πρέπει να τονιστεί όμως ότι τη μεγαλύτερη σημασία δεν την έχει το απόλυτο μέγεθος των αδενοειδών εκβλαστήσεων, αλλά το σχετικό τους μέγεθος σε σχέση με την περιοχή του ρινοφάρυγγα.
Μια από τις πιο συνηθισμένες ερωτήσεις που δέχεται ένας Ωτορινολαρυγγολόγος από τους γονείς είναι αν χρειάζεται το παιδί τους χειρουργική παρέμβαση για να αφαιρεθούν τα «κρεατάκια». Η απάντηση δεν είναι απλή και σίγουρα δεν μπορεί να δοθεί από την πρώτη επίσκεψη γιατί δεν υπάρχει μία συγκεκριμένη εξέταση ή ένα μηχάνημα που να μας ξεχωρίσει ποιο παιδί χρειάζεται χειρουργείο και ποιο όχι. Το ιστορικό του παιδιού και η παρακολούθηση του για αρκετό χρονικό διάστημα από τον ίδιο γιατρό είναι αυτά που αξιόπιστα θα μας καθορίσουν την ανάγκη ή όχι να προχωρήσουμε σε χειρουργική αφαίρεση.
Τα παιδιά που κυρίως είναι υποψήφια για χειρουργική αφαίρεση, σύμφωνα και με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Ακαδημίας Ωτορινολαρυγγολογίας, είναι αυτά που:
- έχουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια ρινικής καταρροής (περισσότερα από 4 σε διάστημα 12 μηνών),
- εμμένουσα φλεγμονή των αδενοειδών εκβάστήσεων παρά την αντιβιοτική αγωγή,
- διαταραχές ύπνου και ιδιαίτερα αυτά που εμφανίζουν επεισόδια υπνικής άπνοιας,
- επεισόδια εκκριτικής ωτίτιδας με υγρό στο μέσο αυτί που επιμένει για περισσότερο των 3 μηνών
- και αυτά που παρουσιάζουν ορθοδοντικά προβλήματα.
Κρεατάκια, πότε είναι αναγκαία η χειρουργική παρέμβαση
Η χειρουργική αφαίρεση των αδενοειδών εκβλαστήσεων, αν και από πολλούς θεωρείται επέμβαση ρουτίνας, πρέπει να εφαρμόζεται μόνο στα παιδιά στα οποία υπάρχει απόλυτη ένδειξη. Αρχικά πρέπει να συστήνεται συντηρητική αγωγή και παρακολούθηση και μόνο επί εμμονής των συμπτωμάτων θα πρέπει ο μικρός ασθενής να οδηγείται στο χειρουργείο.
